ՓՈԽՆԱԿ ՄԱՅՐՈՒԹՅԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐԻ ԱՐԺԵՔԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ
Հայաստանում փոխնակ մայրության ծրագրերի արժեքները, համեմատած այլ երկրների նույնանման ծրագրերի արժեքների հետ, շուրջ 3000-ից 4000 ԱՄՆ դոլարի չափով ավելի մատչելի են, ինչը պայմանավորված է որոշ օբյեկտիվ պատճառներով։ Նախ՝ պայմանավորված է նրանով, որ որոշ բժշկական ծառայություններ Հայաստանի Հանրապետությունում անվճար են, և ապագա ծնողները վճարում են միայն կոնկրետ բժշկին ընտրելու համար։ Փոխնակ մոր փոխհատուցման գումարները շուրջ 1000-ից 2000 ԱՄՆ դոլարի չափով զիջում են նաև հարևան պետություններին։ Ապագա ծնողները առանձին չեն վճարում փաստաբանական ծառայությունների համար, որպես կանոն՝ դրանք ներառվում են գործակալություններին կամ ԱՄԲ կլինիկաներին վճարվելիք գումարներում։ Գործակալական վճարները չեն գերազանցում 3000 ԱՄՆ դոլարը։ Փոխնակ մայրության փաթեթները հիմնականում ներառում են միայն այնպիսի ծառայություններ, առանց որոնց ծրագիրը չի կարող իրականացվել։
Փորձառու փոխնակ մայրության գործակալությունները նախօրոք կնքում են պայմանագրեր տարածքների վարձակալության, բժշկական հաստատությունների, լաբորատորիաների և այլ ընկերությունների հետ և ստանում են շոշափելի զեղչեր՝ ի հաշիվ ձեռքբերվող ծառայությունների քանակի։ Բացի դրանից, փորձից ելնելով, գործակալություններն ընտրում են լավագույն ծառայություն մատուցող ընկերություններին, մասնագետներին, նաև այն միտմամբ, որ հատկապես օտարերկացի ապագա ծնողները հեռավար կարգով դժվար թե կարողանան գին-որակ հարաբերակցությամբ ընտրել իրենց համար լավագույն ծառայությունները։ Հետևաբար, գործակալությունից ձեռք բերելով փոխնակ մայրերի ծրագրերի փաթեթները՝ ոչ միայն չեն կորցնում վճարելով գործակալական վճարը, այլ նաև շահում են գումարի մեջ, քանի որ ձեռք բերելով ծառայություններն առանձին-առանձին և չօգտվելով զեղչերից՝ կվճարեն ավելին, քան՝ նույն ծառայությունները ձեռք բերելով գործակալությունից։
Փոխնակ մայրության ծրագրի հիմնական ծախսերն են՝
I. Փոխնակ մոր փոխհատուցում
2025 թվականին Հայաստանում փոխնակ մոր վերջնական վճարվելիք գումարները կազմում են 17000 մինչև 18000 ԱՄՆ դոլար, որում ներառված չեն սաղմիկի տեղադրման օրը վճարվելիք գումարը, որը կազմում է 400-450 ԱՄՆ դոլար, և ամսական գումարները, որոնք կազմում են 450-500 ԱՄՆ դոլար։ Այս գումարները կարող են փոփոխվել՝ կախված փոխնակ մոր բնակության վայրից, փոխնակ մայրության նախկին փորձից և առողջական վիճակից: Բացի դրանից, լրացուցիչ փոխհատուցում կարող է տրվել զույգ պտուղի, կեսարյան հատման կամ բժշկական միջամտության որոշ դեպքերի համար: Գործակալությունները փոխնակ մայրերին տեղավորում են հիմնականում այնպիսի բնակարանում, որտեղ կան մի քանի ննջասենյակներ, և նույն վայրում բնակվում են այլ փոխնակ մայրեր։ Այս դեպքում ապագա ծնողներն ավելի քիչ ծախս են կատարում բնակարանների վարձակալության համար, իսկ փոխնակ մայրերը ստիպված չեն լինում միայնակ բնակվել։ Փոխնակ մայրերը, ովքեր նախկինում հաջողությամբ անցել են այս գործընթացը, կարող են պահանջել ավելի բարձր վարձատրություն իրենց ծառայությունների դիմաց, ինչը լիովին հիմնավորված է նրանց փորձով և գործընթացի ըմբռնմամբ:
II. Բժշկական ծախսեր
Ծրագրի վճարվելիք գումարների հիմնական մասը կենտրոնացած է բժշկական ծախսերի վրա, քանի որ փոխնակ մայրության ողջ գործընթացը սերտորեն կապված է բժշկական գործընթացների հետ: Հայաստանում ԱՄԲ-ի միջին արժեքը 2025 թվականին կազմում է մոտ 3000-4000 ԱՄՆ դոլար՝ պայմանավորված, թե որ ԱՄԲ կլինիկայում է իրականացվում այն։ Այս գումարը չի ներառում փոխնակ մոր հետազոտությունները, դրա համար ապագա ծնողները հավելյալ վճարում են կատարում։ Փոխնակ մորը ծրագրում ներառելու համար պետք է հետազոտել շուրջ երեք փոխնակ մոր թեկնածուներ, այդ իսկ պատճառով առավել ձեռնտու է վճարել գործակալությանը՝ արդեն իսկ հետազոտված փոխնակ մոր համար։ Ապագա ծնողները վճարում են նաև դեղորայքի, վիտամինների, փոխնակ մոր հղիության վարման և ծննդաբերության համար: Պետք է հաշվի առնել, որ կարող են առաջանալ նաև լրացուցիչ ծախսեր, օրինակ՝ փոխնակ մոր հոսպիտալացման հետ կապված ծախսերը կամ ծննդաբերությունից հետո անհրաժեշտ բժշկական միջամտության դեպքում, որոնք նույնպես հոգում են ապագա ծնողները։
III. Իրավական աջակցություն
Ծնողների և փոխնակ մոր միջև պայմանագրի կնքումը պարտադիր քայլ է՝ գործընթացի բոլոր կողմերի օրինական պաշտպանությունն ապահովելու համար: Գործակալության ծառայությունները որպես կանոն ներառում են նաև խորհրդատվություն, բոլոր անհրաժեշտ փաստաթղթերի պատրաստում, ինչպես նաև՝ երեխայի ծնվելուց հետո փաստաթղթերի գրանցում: Ապագա ծնողները վճարում են միայն նոտարական ծառայությունների համար։
IV. Փոխնակ մայրության գործակալության ծառայություններ
Փոխնակ մայրության գործակալությունները հիմնականում ընտրում են փոխնակ մայր, կազմակերպում են փոխնակ մոր նախնական հետազոտությունները, համակարգում են բժշկական գործընթացները, կազմակերպում են ապագա ծնողներին իրավական ապահովումը։ Հայաստանում 2025 թվականին գործակալական ծառայություններին վճարվելիք գումարները չեն գերազանցում 3000 ԱՄՆ դոլարը, որը ներառում է փոխնակ մայրերի հետազոտությունների արժեքները, իրավաբանական սպասարկումը, ծրագրի իրականացման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի ստացումը, համապատասխան դեսպանատան հյուպատոսական բաժին փաստաթղթերի ներկայացումը։